Antisemitisme (haat tegen joden) is helaas een al heel lang bestaand verschijnsel. Ondanks de, vaak gedwongen, verspreiding van Joden over de hele wereld (de diaspora), hielden zij vast aan een eigen cultuur, godsdienst en gebruiken, te midden van de volken waartussen ze leefden. Daardoor bleven zij een, tot op zekere hoogte, groep mensen met een eigen identiteit. Dat wekte, al in de Oudheid, de afkeer van de volken tussen wie zij als minderheid woonden. Zo kunnen we in de Bijbel het verhaal lezen van Esther die er met haar oom Mordechai op het nippertje in slaagde de totale uitroeiing van de Joodse gemeenschap in Perzië te voorkomen. Elk jaar herdenken de Joden dit op het zgn. Poerimfeest. Vaak kregen de Joden de schuld van, voor mensen uit die tijd, onverklaarbare natuurrampen en epidemieën zoals de pest. Dat leidde soms tot massale slachtingen onder Joden (pogroms), zoals in Alexandrië in het jaar 38 n. Chr. Door veel christenen werden Joden beschouwd als Christusmoordenaars. Zo vonden de eerste kruistochten in de Middeleeuwen plaats tegen Joden in Zuidwest-Duitsland waarbij ze bij duizenden de dood in werden gejaagd. Toen op de eerste kruistocht naar Palestina Jeruzalem werd veroverd, werd ook daar de Joodse bevolking volledig uitgemoord.
Helaas kreeg het antisemitisme een nieuwe impuls in de 19e en 20e eeuw door het ontstaan van allerlei onwetenschappelijke rassentheorieën, waarbij met name het, in de jaren twintig van de vorige eeuw in Duitsland ontstane, nazisme zich tegen de Joden bij uitstek keerde. Het ging niet meer zozeer om de Joodse cultuur of geloof maar om het begrip “ras”, waarbij de nazi-ideologen mensen van het Joodse “ras” als “Untermenschen” of zelfs “Tiermenschen” beschouwde.
We weten waartoe dit heeft geleid: de moord op 6 miljoen Europese Joden, onder wie meer dan 100.000 uit Nederland. Men gebruikt daarvoor wel het Griekse woord holocaust, dat “(een) geheel verbrand (offer)” betekent. Aangezien dit woord oorspronkelijk een positieve religieuze lading heeft, is het beter om het Hebreeuwse woord sjoa” te gebruiken, dat zoiets betekent als “ondergang”. Dat woord duidt veel meer op het grote onheil dat de Joden is overkomen.
Helaas steekt in onze tijd het antisemitisme de kop weer op. Zo konden we in o.a. “Trouw” van 12 maart en de “NRC” van 2 april 2019 lezen dat het aantal antisemitische incidenten het afgelopen jaar met 19% is toegenomen. Hetzelfde geldt voor landen als Gr. Brittannië, Frankrijk en Duitsland. Om dit kwaad te keren is het nodig om de herinnering aan de sjoa levend te houden. Eén van de mogelijkheden om dat te doen is het leggen van zgn. “struikelstenen”. Dat zijn stenen die gelegd worden voor het huis (of de plek waar dat huis stond) vanwaar een Joodse medemens werd afgevoerd – via het doorgangskamp Westerbork – naar één van de vernietigingskampen in Polen. In onze gemeente ging het daarbij om Auschwitz. Zo’n steen heeft aan de bovenkant een messingplaatje met, volgens een vast model, enkele gegevens over de gedeporteerde, o. a. zijn/haar naam. Het idee voor de “Stolpersteine” is afkomstig van de Duitser Gunter Demnig. Inmiddels zijn in meer dan 20 Europese landen en in ongeveer de helft van de Nederlandse gemeenten struikelstenen geplaatst. Assen heeft op 10 april stenen gelegd en ook in Coevorden is men op dit moment druk bezig met het leggen. Bij ons gaat het om 7 adressen in de voormalige gemeenten Rolde en Gieten, vanwaar 36 mensen zijn afgevoerd. Aangezien het om persoonlijke stenen gaat, betreft het hier dus 36 struikelstenen.
In gemeente Aa en Hunze is begin van 2019 een stichting opgericht die zich met het leggen van de stenen heeft belast. Het stichtingsbestuur wordt daarbij ondersteund door een enthousiaste groep vertegenwoordigers van 4 en 5 mei-comités en historische verenigingen en particulieren.
Als u nog nadere informatie voor ons hebt, bijvoorbeeld m.b.t. nabestaanden van de slachtoffers, houden we ons van harte aanbevolen. We hopen z. s. m. met het leggen van de stenen te kunnen beginnen en hopen op uw hartelijke instemming en uw financiële bijstand om dit mogelijk te maken. Een steen kost € 150,- maar wanneer u een deel van de kosten van zo’n steen op u wilt nemen, hebt u ons al heel goed gesteund.
U kunt uw gift storten op NL31RABO0337884641, ten name van Struikelstenen Aa en Hunze.
Het Stichtingsbestuur:
Harry Dijkstra, voorzitter
Leen Ruben, secretaris
Ali Stokker, penningmeester